بررسی امکان کشت درون شیشه ای و بهینه سازی مراحل باززایی در عناب (ziziphus jujuba mill.)

بهینه سازی مراحل باززایی گیاه عناب به روش درون شیشه ای، امکان تکثیر ژنوتیپ های مطلوب و همچنین امکان دست کاری های ژنتیکی برای این محصول را در جهت دسترسی به اهداف اصلاحی فراهم می کند. برای انجام این پژوهش، آزمایش¬هایی در سه مرحله انجام شد به این ترتیب که در آزمایش اول، عوامل موثر بر استقرار ریزنمونه در محیط کشت، در آزمایش دوم، نوع و غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد و دیگر عوامل موثر بر میزان پرآوری و تولید کالوس و در آزمایش سوم نوع و غلظت تنظیم کننده های رشد و سایر عوامل موثر بر میزان تولید ریشه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که میزان موفقیت در استقرار و رشد ریزنمونه جوانه جانبی در عناب تحت تاثیر ژنوتیپ، ترکیب محیط کشت و وضعیت ریز نمونه قرار گرفت. همچنین استفاده از ترکیبات آنتی اکسیدان و زغال فعال موجب استقرار مطلوب ریزنمونه ی جوانه جانبی در محیط کشت شد. هورمون سیتوکینینی bap بهترین باززایی مستقیم گره و تکثیر شاخه را داشت و بکارگیری هورمون bap به همراه naa در محیط کشت باعث افزایش رشد طولی شاخه ها و تولید گره های بیشترگردید. ریزنمونه برگ تهیه شده از درخت قادر به تولید کالوس نبودند، و نتایج حاصل از القای کالوس در ریزنمونه برگ تهیه شده از کشت درون شیشه نشان داد که ترکیب هورمون bap و naa با نسبت 10 به 1 و میزان آگار 7 گرم باعث کالوس زایی مطلوب شد. استفاده از کشت تک جوانه جهت تکثیر نوساقه عناب موفقیت آمیز بود به طوری که برای ژنوتیپ های bira1و bira2 بالاترین درصد رشد گره در محیط های کشت حاوی غلظت پایین هورمون bap به همراه غلظت بالای هورمون naa بدست آمد. استفاده از پیش تیمار هورمونی و محیط کشت وایت موجب افزایش کارایی ریشه زایی شد. بالاترین درصد ریشه زایی مربوط به ترکیب هورمونی 10 و 10 میلی گرم بر لیتر naa و iba و بیشترین طول ریشه مربوط به تیمار 10میلی گرم بر لیتر iba می باشد و استفاده از تیمار هورمونی و محیط کشت وایت درصد تولید ریشه و تعداد ریشه در ریزنمونه را افزایش داد اما طول ریشه های تولید شده کوتاه بود. در این آزمایش محیط کشت حاوی غلظت پایین naa (5/0 میلی گرم بر لیتر) و غلظت بالای iba (2 میلی گرم بر لیتر) در شرایط تاریکی انکوباسیون موجب ریشه زایی مناسب در ژنوتیپ bira1 گردید.